เชี่ยนหมากหรือ กระทายหมาก

ขันหมาก (ภาษาเรียกภาคเหนือ)

ลักษณะ เชี่ยนหมากทำจากวัสดุหลายประเภท เช่น ไม้ ทองเหลือง

เงิน พลาสติก และเครื่องเขิน ตัวเชี่ยนหมากมีลักษณะคล้ายๆ พาน

หรือเป็นเหลี่ยม ๖ เหลี่ยม

ประโยชน์ใช้สอย เป็นอุปกรณ์ที่ใช้สำหรับวางตลับใส่หมาก

ตลับยาเส้น กระปุกปูน ตลับสีเสียด และซองใส่พลู

ประวัติความเป็นมา เชี่ยนหมากมีมาแต่โบราณในราชาศัพท์ระดับพระมหากษัตริย์เรียกพานพระศรี ระดับราชวงศ์เรียก พานหมากเสวย เชี่ยนหมากนอกจากจะใช้วางอุปกรณ์ในการกินหมากแล้ว ยังใช้ต้อนรับอาคันตุกะแขกบ้านแขกเมืองได้เป็นอย่างดี การกินหมากในสมัยโบราณถือว่าเป็นสิ่งดีงาม เพราะคนฟันดำเป็นลักษณะของคนสวย นอกจากนี้ยังให้เกิดความเพลิดเพลินในเวลาเคี้ยวหมาก ช่วยฆ่าเวลาและทำให้ฟันแข็งแรงทนทานอีกด้วย การกินหมากมาเลิกอย่างจริงจังในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงคราม เพราะเห็นว่าเป็นสิ่งสกปรกเลอะเถอะไม่ทันสมัย เชี่ยนหมากจึงไม่ค่อยพบเห็นกันมาตั้งแต่ในครั้งกระนั้นแล้ว และยิ่งคนสูงอายุล้มหายตายจากไปหมด การกินหมากก็คงค่อยๆ สูญหายไป เชี่ยนหมากจึงไม่มีความจำเป็นอีกต่อไป